Začeće, oplodnja ženske jajne ćelije spermatozoidom muškarca je kompleksan i delikatan proces. Za većinu parova, začeće nije problem. Za ove parove, redovan seks bez zaštite je sve što je potrebno da bi se začelo dijete. Ako pokušavate da dobijete dijete ili razmišljate o tome u budućnosti, dobro je da znate osnovne činjenice o plodnosti.
Ženski mjesečni ciklus-menstruacija
Svakog mjeseca, hormonske promjene u tijelu dovode do oslobađanja jedne jajne ćelije iz jajnika. Ta jajna ćelija putuje u jajovod, a to su cijevi koje povezuju jajnike sa uterusom odnosno matericom.
Istovremeno, sluznica materice postaje deblja. Priprema se za mogućnost da primi oplođeno jajašce.
Ako žena ima seks bez zaštite u danima kada dolazi do oslobađanja jajne ćelije, sperma muškarca može oploditi jajnu ćeliju dok se nalazi u jajovodu. Oplođena jajna ćelija zatim putuje do materice i usađuje se u sluznicu, gdje počinje da raste.
Ako ne dođe do oplodnje, sluznica materice se ljušti i izlazi kroz vaginu. To je menstruacija. Menstruacija se sastoji iz sluznice maternice i male količine krvi.
Seksualno zdrave žene imaju menstruaciju otprilike svakih 28 dana, iako se često javlja između 24 i 35 dana.
Ciklus ovulacija
Od nekoliko faktora koji utiču na to da li će oplodnja biti uspješna nakon seksualnog odnosa, ženski ciklus ovulacije smatra se jednim od najbitnijih.
Ovulacija se dešava svakog mjeseca kada se jajna ćelija ispusti iz jednog od jajnika u matericu. Najbolji period za oplodnju je tokom ovulacije, tj. odmah nakon što jajnik izbaci jajnu ćeliju.
Najbolje šanse za uspješnu oplodnju su ukoliko imate seksualni odnos u periodu od sedam dana prije ovulacije. To je obično oko 12 dana nakon prvog dana posljednje menstruacije.
Jajna ćelija živi od 12 do 24 časa nakon što je izbačena iz jajnika. Da bi došlo do trudnoće ona mora biti oplođena u ovom periodu. S obzirom da spermatozoidi žive oko sedam dana u ženskom tijelu, ukoliko ste imali seksualni odnos tokom sedmice prije ovulacije spermatozoidi će imati dovoljno vremena da putuju kroz jajovode i “sačekaju” ispuštanje jajne ćelije.
Teško je odrediti tačno kad dolazi do ovulacije, ali kod većine žena ona se dešava 10 do 16 dana prije sljedeće menstruacije. Menstruacioni ciklus broji se od prvog dana menstruacije i obično traje 28 dana, s tim da su uobičajene pojave nešto dužih ili kraćih ciklusa.
Proces začeće
Oplodnja predstavlja proces u kojem se nukleus spermatozoida (muška repruduktivna ćelija) stapa sa nukleusom jajne ćelije (ženska reproduktivna ćelija). Proces se odvija u jajovodima (kanalima koji vode od jajnika do materice), nekoliko sati nakon seksualnog odnosa.
Tokom odnosa prosječno 300 miliona spermatozoida ejakulira se u ženski polni organ, od kojih samo jedan može uspješno da oplodi jajnu ćeliju. Spermatozoid prolazi kroz matericu i unutar jajovoda se spaja sa jajnom ćelijom. Spermatozoid nosi gene oca a majčini geni se nalaze u jajnoj ćeliji. Glava spermatozoida sadrži enzime koji probijaju debelu ovojnicu koja štiti jajnu ćeliju, što omogućava muškoj reproduktivnoj ćeliji da prodre i jajnu ćeliju.
Nakon ovoga rep jajne ćelije otpada, a vanjki dio jajnika se stvrdne kako bi spriječio prodor još jednog spermatozoida. Na ovaj način nastaje jezgra oplođene stanice koja se naziva zigot, i koja sadrži potpuni broj hromozoma (2n=46).
U nastavku slijedi niz mitotičkih dioba, koji prelazi iz dvostaničnog oblika u četverostanični oblik, pa dalje u rani zametak sa 8,16, 32, 64,126 itd. stanica. Nakon otprilike 72 sata nastaje embrionalni mjehurić, koji se sastoji od vanjskog sloja ćelija i unutrašnje mase ćelija – embrioblasta, iz kojih se intenzivnom diobom razvija zametak čovjeka (embrion). Do osam sedmica od trenutka začeća, usađeni zigot se naziva embrion. Nakon toga, on postaje fetus.
Obložnim stanicama embriona rani zametak će se za 7 do 8 dana ugnijezditi u sluznicu materice. Ovaj proces naziva se implantacija. Hormoni koje embrion ispušta sprječavaju osipanje materice što rezultuje time da žena nema menstruaciju tokom trudnoće.
Embrion se ovdje hrani iz podloge sluznice materice, dok se ne izgradi posteljica. Embrionalni razvoj teče postupno s razvojem embrionalnih listića iz kojih će se u embrionu razvijati pojedini organi i organski sistemi (želudac, jetra, pluća, srce, krvne žile, kosti, mišići, mokraćni i polni organi te nervni sistem s čulima).
Jednojajčani blizanci nastaju kada se oplođena jajna ćelija podijeli na 2 zasebne koje su genetički identične, a dvojajčani kada se u jajnicima stvore 2 jajne ćelije i koje budu oplođena sa dva spermatozoida.
Kod većine žena, prvi simptom trudnoće je izostanak menstruacije. Nekoliko dana nakon izostanka menstruacije, test mokraće može potvrditi trudnoću.
