Vjerovatno ste kao i svaka majka poslje porođaja mislili da najljepše tek sljedi, ali se ipak osjećate loše. Budite uvjereni da niste jedini, te da se nakon porođaja 70% žena osjeća loše.
Nije više moderno da se toga stidite, pa bi trebali potražiti stručnu pomoć.
Kada se javlja depresija?
Depresivni simptomi mogu da se javljaju kod žena tokom trudnoće i nakon porođaja.
Nisu tako rijetki, ali nam neki faktori rizika pomažu da predviđamo sa velikom vjerovatnoćom i na vrijeme intervenišemo kod žena koje su:
- ranije imale postporođajne depresije
- veliku depresivnu epizodu
- depresiju prije porođaja
- poremećaje raspoloženja u familiji
- lošu socijalnu podršku
- problematične partnerske odnose.
Postpartalnu depresiju ne treba mješati sa takozvanim bejbi-bluzom (baby-blues).
To je stanje neposredno nakon porođaja 5-7 dana kada su žene:
- posebno emotivno uzburkane
- imaju nagle promene raspoloženja
- plačljive su
- razdražljive.
Koliko žena oboli od depresije?
Oko polovine žena nakon porođaja osjetiće ovakve simptome. To nije zabrinjavajuće, nastaje usljed hormonalnih promena koje prate porođaj, prolazi samo od sebe ili uz male količine lekova za umirenje. Postpartalna depresija nastaje u roku od 4 nedelje nakon porođaja. To je drastično pogoršanje raspoloženja koje obilježava čitav dan i traje danima. Praćeno je značajnim smanjenjem:
- interesovanja
- gubitkom životnih radosti,
- gubitkom apetita ili suprotno prejedanjem,
- nesanicom ili pretjeranim spavanjem,
- razdražljivošću
- nemirom u telu ili
- potpunim prekidom aktivnosti.
Takođe se može uočiti pad koncentracije, a misli su „prebojene u crno“. To znači da žena sve više obraća pažnju na negativne stvari, negativne događaje, ima osećaj krivice, osećaj besmisla i bezperspektivnosti, što u najgorem slučaju može biti praćeno suicidalnim idejama. Takvo stanje narušava kvalitet života porodilje i narušava uspostavljanje adekvatnog odnosa majka-dete što može da da dalekosežne posledice. Zbog toga ovakva stanja ne treba zanemarivati, negirati i time odugovlačiti sa neophodnom i zaista spasonosnom terapijom.
Koja je adekvatna terapija?
Adekvatna terapija je terapija antidepresivima koji podižu nivo serotonina u mozgu (SSRI). Postoje brojne studije koje govore o zanemarljivom efektu antidepresiva na bebu kako pre porođaja tako i nakon njega. Tokom trudnoće izbjegavamo lek paroksetin jer je prema nekim istraživanjima rizičan ako se primjenjuje u većim dozama (većim od 25 mg). Za ostale nije uočen bilo kakav poremećaj na plodu. Nakon porođaja se kod djece čije su majke dobijale antidepresive zapaža fenomen diskontinuacije (pojačana razdražljivost i plačljvost) koji traje najduže 2 nedelje. Ali to je mnogo bolje nego djeca majki koje su patile tokom trudnoće od depresije.
Tu se javlja
- prijevremeni porođaj,
- manja težina na porođaju,
- čest neonatalni distres sindrom.
Prekid antidepresiva tokom trudnoće se završava povratkom depresije u 70% slučajeva pa ih nije preporučljivo prekidati. Poslje porođaja takođe imamo potvrde u vidu studija da ovi ljekovi nisu opasni i većina ima vrlo nisku prelaznost u majčino mleko (osim fluoksetina koji ima umjerenu prelaznost). Ali takođe studijama nisu utvrđena odstupanja u razvoju ponašanja i inteligencije između djece majki koja su uzimala antidepresive i onih koje nisu.
Kada potražiti pomoć ljekara?
Zbog svega navedenog savjet trudnicama, porodiljama i njihovim porodicama je da u slučaju poremećaja raspoloženja obavezno potraže mišljenje ljekara-psihijatra koji će znati da stučno proceni situaciju i predloži određene korake koji se ne moraju svesti samo na ljekove. Takođe imamo potvrde kroz kontrolisane studije da psihoterapija može da pomogne prevazilaženju simptoma depresije prije i poslje porođaja. Ali tu procjenu ostavite ljekaru-profesionalcu i nemojte da vas osećaj stida i srama spreče da pomoć potražite od psihijatra.
Doktor Nebojša Baračkov, psihijatar
