U svijetu se “Baby frendly” program primjenjuje od 1991. godine, a pokrenuli su ga Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) i UNICEF kako bi podigli svijest mladim majkama o važnosti prvog kontakta, dojenja i ostvarivanja bliskog odnosa sa svojim novorođenčetom.
Kako bi ovaj program u potunosti ispunjavao kriterijume i na kraju rezultirao dobrim ishodom i po zdravstvenu ustanovu i po roditelje, on mora, prema standardima dobre prakse da ima, kao prvo, zdravu osnovu, nakon obezbijeđene baze slijedi edukovano osoblje i na kraju, edukovane, ohrabrene i zadovoljne roditelje.
Zdrava osnova
Porodilišta koja su akreditovana za Baby friendly program moraju prvo da ispunjavaju određene standarde kako bi mehanizam programa mogli da implementiraju u svoju ustanovu. Ustanove moraju pravilnik da posjeduju u pisanoj formi. Takođe, u pisanoj formi ustanove moraju da imaju i pravilnike za primjenu programa kao i za njegovu reviziju i procjenu.
I da bi Baby friendly program bio ispoštovan u potpunosti u ustanovi ne smije da postoji reklamni materijal koji promoviše vještačku ishranu beba ili hranjenje na flašicu.
Edukovano osoblje
Prema standardima dobre prajkse, osoblje mora da prođe edukaciju kako bi je, svako u svom domenu i resoru, primjenjivao na pravilan način.
Edukovani (budući) roditelji
Kada su prva dva nivoa zadovoljena, ustanova je spremna da se fokusira na primjenu Baby friendly programa koji važi za sve trudnice i majke koje tu borave.
Standardi se razlikuju u odnosu na vrstu podrške koja je ženi potrebna, a osoblje je dužno da pruži sljedeće:
Podrška porodiljama i trudnicama podrazumijeva:
1) Podršku trudnicama da prepoznaju značaj dojenja i ranog povezivanja za zdravlje i dobrobit njihove bebe.
Standard je ispoštovan ako je:
- svakoj trudnici omogućeno da razgovara o dojenju i prepoznavanju i odgovore na potrebe svoje bebe;
- svaka trudnica ohrabrena da razvija pozitivan odnos sa svojom bebom dok je ona još u stomaku.
2) Podršku svim mamama i bebama da ostvare blizak odnos i da im se omogući dojenje što prije nakon porođaja
Standard je ispoštovan ako:
- sve majke imaju kontakt koža na kožu sa svojim bebama odmah nakon porođaja, i ako bebu na grudima drže koliko žele;
- su sve majke ohrabrene da ponude bebi dojku odmah nakon porođaja u toku prvog kontakta koža na kožu i ukoliko beba pokaže znake i spremnost za to;
- mame i bebe koje nisu u mogućnosti da imaju kontakt koža na kožu odmah nakon porođaja, tu šansu dobiju čim se za to ukaže prilika, što je prije moguće.
3) Podršku majkama za dobar početak dojenja
Starndard je ispoštovan ako:
- su majke osposobljene da efektivno doje prema svojim i potrebama bebe (što podrazumijeva da znaju da postave bebu, da se izmlazaju i da prepoznaju efektivno dojenje);
- majke razumiju šta je responsivno hranjenje, što podrazumijeva i dojenje kao odgovor majke djetetu kada je uzmenireno, odnosno da dojenje shvataju i kao tješenje i bebe i sebe;
- se formalna procjena dojenja od strane osoblja obavlja onoliko puta koliko je potrebno majci, a najmanje dva puta u toku majčinog boravka u porodilištu kako bi bili sigurni da majka bebu hrani efikasno i da su i majka i beba smirene. Ova procjena uključuje i rad sa majkama kako bi one razvile odgovarajući plan njege, razriješile sve nedoumice i dobile odgovor na sva eventualna pitanja;
- sve majke, prije otpuštanja iz porodilišta, dobiju i usmeno i pismeno objašnjenje o tome kako izgleda efikanso dojenje;
- je posebna podrška dostupna i majkama koje imaju veće ili manje poteškoće sa dojenjem, što podrazumijeva i odgovarajuće upute i pomoć;
- majke u svakom trenutku mogu da dobiju potrebnu podršku za dojenje i na lokalnom i na nacionalnom nivou;
- majke čije su bebe na odjeljenju neonatalne njege imaju mogućnost da što prije počnu da izmlazaju mlijeko (idealno u roku od dva sata) uz odgovarajuću podršku.
4) Podršku majkama da odluke o uvođenju druge hrane i vode donesu nakon što su dobro upoznate sa činjenicama
Standardi su ispunjeni ako:
- su majke dobro upoznate sa značajem i svim benefitima isključivog dojenja. Kada isključivo dojenje nije moguće, majke moraju da znaju da je i djelimično dojenje veoma važno jer je svaka količina humanog mlijeka važna za bebu;
- majke koje daju bebama i drugu hranu u kombinaciji sa dojenjem to čine što je bezbjednije moguće uz minimalan uticaj na redovne podoje;
- majke koje bebu hrane formulom to rade što je moguće odgovornije i bezbjednije;
- ako nigdje u ustanovi ne postoji reklamni materijal za mliječne formule, flašice i druge proizvode namijenjene bebama, a utiču na odustajanje od dojenja.
5) Podršku majkama da ostvare blizak i odnos pun ljubavi sa svojim bebama
Standard je ispunjen ako:
- su majke ohrabrene na kontakt koža na kožu tokom postnatalnog perioda;
- su roditelji ohrabreni da razumiju potrebe njihovog novorođenčeta (što podrazumijeva čest dodir i nježnu verbalnu i vizuelnu komunikaciju, držanje bebe blizu sebe, efektivno dojenje i bezbijedno okruženje za spavanje);
- su majke koje hrane bebu flašicom podstaknute da tokom hranjenja svoju bebu drže što je bliže moguće sebi kako bi ostvarile blizak i odnos pun ljubavi;
- su roditelji upoznati sa svim informacijama o lokalnim centrima za podršku.
Podrška majkama čije bebe su na odjeljenju neonatalne njege
Ove preporuke se razlikuju ukoliko se radi o nedonoščetu zbrinutom na neonatalnoj njezi.
Tada je potreban veći broj osoblja koji će da bude uz roditelje i koji će da im pruži fizičku i mentalnu podršku.
Potrebno je da roditelji budu ohrabreni da što je češće moguće sa svojom bebom, što podrazumijeva mogućnost da roditelji u bolnici ostanu i preko noći, kao i da češće imaju kontakt koža na kožu, kao i da majka što prije počne da izmlaza mlijeko kako bi beba imala adekvatnu hranu.
Kada je u pitanju dojenje, majke moraju da dobijaju adekvatnu podršku da se kod bebe tokom kontakta kože na kožu razvije instinkt za sisanjem.
Roditelji čija se beba nalazi na neonatalnoj njezi moraju u svakom trenutku da se osjećaju komotno i udobno kako bi se smanjio faktor stresa koji može da utiče na mentalno zdravlje majke, kao i mlijeko koje je neophodno bebi.
Patronaža
Baby friendly program podrazumijeva i brigu i njegu majke i bebe i nakon otpuštanja iz porodilišta, a to znači:
1) Podršku trudnicama da prepoznaju važnost dojenja i ranog odnosa za zdravlje i razvoj njihove bebe
Standardi su ispunjeni ako:
- je svakoj trudnici pružena mogućnost razgovora o dojenju i prepoznavanju i odgovaranju na potrebe bebe;
- je trudnica ohrabrena da razvija pozitivan odnos sa bebom dok je ona još u stomaku.
2) Podršku majkama da produženo doje
Standardi su ispunjeni ako:
- formalna procjena dojenja od stane patronažne sestre traje između deset i četrnaest dana, kako bi ona u potpunosti bila sigurna da majka efikasno hrani bebu i da se i mama i beba dobro osjećaju. Ovo podrazumijeva pomoć majci u razvijanju plana brige, razrješavanja svih nedoumica i odgovaranje na eventualna pitanja.
- je majkama koja imaju probleme sa dojenjem omogućena specijalna podrška, kao i uputi za određene zdravstvene ustanove ukoliko je to potrebno;
- sve majke imaju mogućnost da razgovaraju o opciji produženog dojenja (što podrazumijeva efektivno donejnje, izmlazanje mleka i dojenje nakon majčinog povratka na posao). Individualistički pristup je neophodan.
- postoje dostupni sevisi za podršku produženom dojenju i majke imaju sve potrebne informacije o njima (različite grupe podrške);
- centri za podršku dojiljama i grupe podrške ne posjeduju reklamni materijal za mliječne formule, flašice i druge proizvode namijenjene bebama, a utiču na odustajanje od dojenja.
3) Podršku majkama da donesu odluke na osnovu ispravnih informacija o uvođenju čvrste hrane i duge tečnosti osim majčinog mlijeka u bebin jelovnik
Standardi su ispunjeni ako:
- su majke koje isključivo doje upoznate zbog čega je dojenje najbolji izbor za zdravlje i pravilna razvoj bebe. Kada isključivo dojenje nije moguće, majke moraju da znaju da je i djelimično dojenje veoma važno. Individualistički pristup je neophodan.
- majke koje uz dojenje bebama daju i dohranu i druge namirnice i vodu moraju biti obučene kako bi to radile na, za bebu, najbezbjedniji mogući način, uz minimalno metanje dojenja;
- majke koje bebe hrane formulom to čine što je moguće bezbjednije i odgovornije;
- su majke upoznate sa procesom uvođenja čvrste hrane u bebin jelovnik tako da ne ugrožavaju zdravlje bebe;
- osoblje i centri za podršku ne posjeduju reklamni materijal za mliječne formule, flašice i druge proizvode namijenjene bebama, a utiču na odustajanje od dojenja.
4) Podršku roditeljima da sa svojom bebom ostvare blizak odnos pun ljubavi
Standardi su ispunjeni ako:
- su roditelji ohrabreni da razumiju bebine faze razvoja, promjene i potrebe;
- su roditelji ohrabreni da odgovaraju na svaku potrebu svoje bebe (što uključuje čest dodir, nježnu verbalnu i vizuelnu komunikaciju, držanje bebe blizu sebe, dojenje i bezbjedno okruženje za spavanje);
- su majke koje hrane bebu na flašicu ohrabrene da drže bebu što bliže sebi tokom hranjena, da u toku prvih nedjelja bebi hranu nude češće, a manje količine u svrhu zbližavanja, češćeg kontakta i stvaranja odnosa punog ljubavi;
- su roditeljima date preporuke da se priključe mrežama socijalne podrške radi poboljšanja sopstvenog zdravlja.
Standardi i pravila dobre prakse preuzeti su sa zvaničnog sajta UNICEFA
Izvor: Yumama
