Krajnici su limfna tkiva koja se nalaze ispod površinskog sloja kože u ždrijelu. Treći krajnik ili adenoid nalazi se u gornjem dijelu ždrijela iza nosnih hodnika i iste je limfne strukture. Kao dio imunološkog sistema, krajnici predstavljaju prvu zaštitu od različitih infekcija koje dolaze preko usta ili nosa. Formiraju se u organizmu prije rođenja, a postepeno razvijaju do 6. ili 7. godine.
Najčešći problemi sa krajnicima
Kod djece su najčešći problemi sa krajnicima česte gnojne upale, uvećani krajnici koji otežavaju gutanje i disanje i jako uvećan treći krajnik. Ovo se uglavnom dešava u periodu od 2–7. godine.
Kod djece dolazi do uvećanja krajnika najčešće iz razloga što je odbrambeni mehanizam još nerazvijen kao i zbog malih dimenzija nosnog ždrijela pa su samim tim skloni infekcijama. Veoma je bitno djecu što ranije naučiti da izbace sadržaj iz nosa.
Djeca sa uvećanim krajnicima imaju čest kašalj, curenje nosa, šmrcanje, disanje na usta, hrkanje pa samim tim i poremećaje spavanja i probleme sa ušima.
Liječenje akutne upale krajnika se uglavnom provodi tako što se nos ispira fiziološkom otopinom, koriste se sprejevi, pumpice i inhalatori a kod jakih infekcija liječenje se vrši antibiotskom terapijom.
Treći krajnik kod neke djece zna biti uvećan i van infekcije i stvarati probleme sa ušima i sinusima pored disanja.
Indikacije za operaciju krajnika ili tonzilektomiju
- Operacija krajnika se preporučuje kod djece kad ono godišnje više puta boluje od gnojne upale krajnika. Ukoliko pri tome ne reaguje na antibiotsku terapiju i bolest traje po više dana i odražava se na druge organe, to je dodatni faktor za operaciju.Povišena tjelesna temperature je takođe pratilac ovakvog stanja tako da je i ona dodatni kriterijum.
- Uvećani krajnici sa opstrukcijom disajnih puteva uglavnom su kombinovani sa upalom trećeg krajnika i preporučen je operativni zahvat, naravno sve se rješava u jednom zahvatu
- Sumnja na tumor krajnika
Kada operisati krajnike
Operacija krajnika se veoma rijetko izvodi kod djece mlađe od 2 godine, najčešće se radi između treće i sedme godine, a kod odraslih je operacija rijetko potrebna jer se krajnici sa godinama smanjuju. Oprez je neophodan kod djece s bolestima zgrušavanja krvi.
Tok operacije
Operacija krajnika se može obaviti i u lokalnoj anesteziji ali dijete je tada svjesno svega tako da se preporučuje opšta anestezija.
Operacija traje kratko, otprilike 10-15 minuta. Obično se u opštoj anesteziji provjeri da li dijete ima problem i sa uhom i taj problem se može zbrinuti tokom iste intervencije.
Poslije toga dijete je pod ljekarskim nadzorom tri ili četiri sata. Dva sata po završetku operacije djetetu treba dati da popije što više vode ili čaja. Ostanak u bolnici zavisi od stanja djeteta, ali djeca uglavnom samo prespavaju u bolnici.
Treći krajnik se može operisati već nakon navršene prve godine života, ali je najbolje to uraditi u uzrastu od tri godine. Postoperativni tok je malo duži i traje i do dvije nedjelje.
Smanjenje krajnika ili tonzilotomija
Ponekad su krajnici kod djece povećani i predstavljaju smetnju gutanju, disanju i ishrani, ali nisu pod upalom. Oni su u tom slučaju mehanički problem a njihova funkcija obrambenog organa je sačuvana. Tada se laserskom operacijom odstranjuje samo jedan dio tkiva krajnika. Ta operacija smanjenja, a ne odstranjenja krajnika, zove se tonzilotomija.
Prednost te operacije je osim u činjenici da se čuvaju krajnici kao sistem zaštite od infekcija taj da je mnogo manji rizik od krvarenja u toku ili poslije operacije.
Preporuka je da se kod sve djece mlađe od 6 godina prednost daje tonzilotomiji pred tonzilektomijom.
